«Πολύφεγγος» σε εντυπωσιακό βραχώδες ύψωμα στην Νεμέα

Φράγκικο κάστρο σε εντυπωσιακό βραχώδες ύψωμα λίγο πιο έξω από τη Νεμέα Κορινθίας προς νότο. Ήταν από τα κάστρα που ήλεγχαν την Κοντοπόρεια Οδό δηλαδή τη δίοδο από την Κορινθία προς την Αργολίδα.

 Ήταν ένα από τα κάστρα της Καστελλανίας Κορίνθου, όπως ο Ακροκόρινθος, το Αγιονόρι, το Σοφικό, ο Άγιος Βασίλειος κ.ά.

Το Όνομα του Κάστρου

Η παλιά ονομασία της σημερινής πόλεως της Νεμέας ήταν Άγιος Γεώργιος. Για αυτό το κάστρο ονομαζόταν και «κάστρο Αγίου Γεωργίου».

Εξαρχής πάντως αναφερόταν και σαν κάστρο Πολυφέγγους ή Poliphant στα Φράγκικα. Το «Πολύφεγγος» μάλλον αφορά μια ευρύτερη περιοχή-φέουδο γύρω από τη Νεμέα και όχι μόνο το βράχο του κάστρου.

Σε άλλες μεσαιωνικές πηγές αναφέρεται με διάφορες ονομασίες: Polifant, Agios Georgios, Άγιος Γεώργιος, San Giorgio, Sancto Giorgio de Polisengo, S. Zorzi Tropico (Καταλανικό).

Ιστορία

Το κάστρο συναντάται για πρώτη φορά σε μεσαιωνικές πηγές στη γαλλική παραλλαγή του «Χρονικού του Μορέως», με τον τύπο Poliphant. Δεδομένου ότι το Γαλλικό χρονικό εξιστορεί γεγονότα μέχρι το 1305, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι το κάστρο είναι κατασκευή του 13ου αιώνα.

Ίσως να κτίστηκε λίγο μετά το 1292, χρονιά που ιδρύθηκε η επισκοπή Πολυφέγγους.

Το μόνο γνωστό περιστατικό από την ιστορία του είναι ότι το 1320 ή την άνοιξη του 1321 το κατέλαβε ο βυζαντινός στρατηγόςΑνδρόνικος Ασάν ενεργώντας για λογαριασμό του Δεσποτάτου του Μορέως. Ήταν μια εποχή που το Δεσποτάτο κέρδιζε συνεχώς έδαφος (και κάστρα) σε βάρος των Φράγκων. Ο Ασάν είχε καταλάβει νωρίτερα τον Άγιο Γεώργιο Σκορτών, μετά την Καρύταινα και συνέχισε προς το κάστρο Πολυφέγγους.

Ίσως οι Βυζαντινοί να μην το κράτησαν για πολύ τότε, δεδομένου ότι περιλαμβάνεται στον κατάλογο των φρουρίων του Πριγκιπάτου της Αχαΐας του 1377 με την ονομασία Santo Georgio de Polifengno. Είναι πάντως πιθανό, η λίστα να περιείχε κάστρα που δικαιωματικά ανήκαν στο Πριγκιπάτο χωρίς στην πραγματικότητα να τα έχει υπό την κατοχή του.

Το 1458 καταλαμβάνεται από τους Οθωμανούς, στην πρώτη εκστρατεία του Μωάμεθ του Πορθητή στον Μοριά. Επί Τουρκοκρατίας δεν αξιοποιείται. Είναι άγνωστο πότε ακριβώς εγκαταλείπεται.

Αναφορά του Γάλλου Pouqueville από το 1730 αναφέρει ότι το Πολυφέγγος δεν είναι παρά «ένας ψηλός βράχος με 36 εκκλησίες, 60 σπηλιές και μια στέρνα», πιθανόν ως εκκλησίες να χαρακτηρίζει τα ασκητήρια των μοναχών. Ούτε λέξη για κάστρο, ερειπωμένο ή όχι.

Ο βράχος είναι περισσότερο γνωστός για την «Παναγιά των Βράχων», τη μονή που είναι σφηνωμένη στο βράχο, κάτω από το κάστρο, στην κατακόρυφη πλευρά του λόφου. Η μονή χτίστηκε μετά την εγκατάλειψη του κάστρου, επί Τουρκοκρατίας. Υπάρχουν όμως στο ναό εξαιρετικές τοιχογραφίες του 11ου ή 12ου αιώνα που δείχνουν και προγενέστερη χρήση, πιθανόν σαν ασκητήριο. Η μονή ίσως ήταν η έδρα της επισκοπής Πολυφέγγους από το 1292 έως την κατάργησή της το 1608.

Δυστυχώς, πότε ακριβώς χτίστηκε η μονή δεν γνωρίζουμε καθώς τα αρχεία κάηκαν από Τουρκαλβανούς το 1770, στα Ορλωφικά. Υπάρχουν ενδείξεις για ύπαρξη της μονής από το 1633, καθώς και αναφορά της σε Ενετικά έγγραφα του 1698. Η Παναγία του Βράχου γνώρισε μεγάλες δόξες από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι και την εποχή του Καποδίστρια, ενώ κατά τη διάρκεια της Επανάστασης προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στον Αγώνα.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Από το μεσαιωνικό οικισμό και το μικρό φρούριο που τον προστάτευε σώζονται πλέον ελάχιστα κατάλοιπα. Η κορυφή είναι οχυρωμένη με τείχος και ένα πύργο. Μια διπλοκάμαρη υδατοδεξαμενή βρίσκεται κοντά στον πύργο, στην άκρη του γκρεμού. 

Πιο κάτω στην πλαγιά βρίσκονται τα ερείπια διαφόρων κτισμάτων. Προφανώς πρόκειται για τα σπίτια του οικισμού. Η καλυπτόμενη έκταση δεν ξεπερνά τα 10 στρέμματα.

Το κάστρο δεν έχει ερευνηθεί ποτέ συστηματικά εξ όσων γνωρίζουμε, γι’ αυτό δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες ούτε φωτογραφίες.

Πηγή:  http://korinthostv.gr/korinthiakanea/item/7041-2016-05-08-21-52-03